Instytut Pamięci NarodowejLaureaci konkursu „Nieznane miejsca pamięci w mojej okolicy”
-
I miejsce w kategorii 11-14 lat:
Eliza Skałba, Społeczna Szkoła Podstawowa im. Marii i Lecha Kaczyńskich w Sieklówce
A las szumiał…
6 ipca 1940 r. w sieklowskim lesie Niemcy rozstrzelali 93 Polaków, w tym 87 oficerów i żołnierzy Wojska Polskiego oraz 2 przewodników schwytanych w czasie próby przedostania się na Węgry. Ciała pomordowanych spoczywają na cmentarzu w Warzycach, gdzie zostały przeniesione po wojnie. W pobliżu miejsca zbrodni wybudowano pomnik odsłonięty w 1971 r. Na tablicy pomnika widnieje napis: „PAMIĘCI ŻOŁNIERZY WOJSKA POLSKIEGO I LUDNOŚCI CYWILNEJ ZAMORDOWANYCH PRZEZ HITLEROWCÓW W ROKU 1940. SPOŁECZEŃSTWO ZIEMI JASIELSKIEJ".
[cyt. za: polskaniezwykla.pl]
- Mamo, dlaczego ktoś wybudował pomnik w środku lasu? Przecież pomniki stoją zwykle na cmentarzach? – zapytałam. (…)
Mama zakończyła swoją opowieść, a ja nagle poczułam, że ten las jest nieprzyjazny, wręcz upiorny. Dokonały się w nim przecież straszliwe zbrodnie. (…)
-Mamo! Spójrz na ten płotek! Przysiadł na nim motyl…. Skąd się tu wziął w środku jesieni?!
Mama zamyśliła się i po dłuższej chwili mi opowiedziała:
- Bo jest piękny i kruchy, jak ludzkie życie… Za chwilę zginie, ale my go zapamiętamy… NA ZAWSZE.
(*całe opowiadanie poniżej w załączniku)
-
I miejsce w kategorii 15-19 lat:
Konrad Kanzy, Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Św. Jana Pawła II w Zambrowie
Wieś Mężenin
Por. Kazimierz Żebrowski "Bąk” poległ razem z 19-letnim synem Jerzym ps. "Konar” 3. grudnia 1949 r. w Mężeninie koło Śniadowa. Zaskoczeni przez funkcjonariuszy UB i KBW w kryjówce, próbowali uciec do pobliskiego lasu. Ciała obu "żołnierzy wyklętych” zabrali funkcjonariusze i rodzina nie została nawet powiadomiona o tym, co się z nimi stało.
Fotografie przedstawiają miejsce śmierci Kazimierza Żebrowskiego pseudonim Bąk i Jerzego Żebrowskiego pseudonim Konar we wsi Mężenin niedaleko Śniadowa. Tablice pamiątkowe wykonali uczniowie na lekcjach ceramiki w 2019 roku. Krzyże zostały postawione przez mieszkańców wsi Mężenin.
-
II miejsce w kategorii 11-14 lat:
Julia Dowhan, Szkoła Podstawowa w Więckowicach
Ku pamięci rozstrzelanych studentów UAM
Groby Zakrzewskie w lasach w gminie Dopiewo koło Poznania – grób studentów Uniwersytetu Poznańskiego rozstrzelanych w czasie II wojny światowej przez Niemców. Nad grobem stoi pomnik autorstwa poznańskiego rzeźbiarza Ryszarda Skupina postawiony w 1971 r., na którym umieszczone są cytaty z wierszy Władysława Broniewskiego:
Trzeba umieć umierać pięknie / Patrzeć w lufy wzniesione śmiało / aż się podłe zadziwi i zlęknie / aż umilknie łoskot wystrzałów oraz Polska - to robić / Polska - to żyć / Pracując w trudzie i znoju / Polska potrafi dobrze się bić / lecz Polska pragnie pokoju.Osobny napis głosi: "W tych lasach okupant hitlerowski dokonał masowych egzekucji polskich obywateli, a w tym licznej grupy studentów Uniwersytetu Poznańskiego".
-
II miejsce w kategorii 15-19 lat:
Dawid Jurewicz, Gimnazjum im. św. Urszuli Ledóchowskiej w Czarnym Borze (Litwa)
Pamięć
Cmentarz na Antokolu, znany również jako Cmentarz Wojskowy, jest jedną z najsłynniejszych nekropolii Wilna. Właśnie tutaj znajduje się największa w Wilnie kwatera z grobami polskich żołnierzy.
-
III miejsce w kategorii 11-14 lat:
Paulina Jankuniec, Akademia Guliwera oraz Katolickie Centrum Kształcenia Dzieci OAZA przy parafii Ducha Świętego w Wilnie (Litwa)
Anioł Ponarski
Niedziele w naszej rodzinie są dniem wesołym (…) Lecz ta była inna (…) Nigdy dotąd żaden członek naszej rodziny nie był w lesie w Ponarach (…) W domu przeczytaliśmy wszyscy razem dużo informacji o tym miejscu i wybraliśmy się razem tam na spacer. Na zdjęciach chciałam przedstawić smutnego anioła, który spaceruje w lesie w Ponarach. Poprosiłam, aby siostra pozowała mi do zdjęcia. Bardzo wzruszającym momentem było to, gdy robiąc zdjęcie na tle lasu zobaczyliśmy nadjeżdżający pociąg, jakby przenoszący nas w te okropne dni.
-
III miejsce w kategorii 15-19 lat:
Bartosz Anuszkiewicz, Zespół Szkół w Wieliszewie, LO w Komornicy
Mogiła wojny
W poszukiwaniu za zapomnianą historią w mapach google natknąłem się na krótką wzmiankę na temat opuszczonego grobu w okolicach Studzianek koło miejscowości Nasielsk i to miejsce stało się celem mojej podróży. Mogiła położona jest w środku dużego zagajnika, żeby do niej dojść trzeba przejść przez prywatny teren gospodarza, który zobaczywszy, że nadjechaliśmy wyszedł z domu i opowiedział mi i moim współtowarzyszom historię o losach dwóch młodych 19-letnich mężczyzn, którzy w tym miejscu zginęli podczas II Wojny Światowej. W miejscu mogiły w czasach wojny mieściła się Niemiecka kuchnia, która dostarczała żołnierzom Niemieckim pożywienia. Według opowieści Tata naszego ,,przewodnika” dostarczał do obozu wodę w beczkach, w których to potajemnie ryzykując życie wywoził Polskich więźniów do pobliskiej stodoły skąd ruszali w dalszą podróż ku wolności. Dwaj mężczyźni, którzy nie mieli tyle szczęścia byli pracownikami kuchni, podobno żołnierze Niemieccy sami kazali im zimą 1944 roku wykopać dół w którym potem zostali zamordowani i pochowani. Według miejscowego gospodarza, który okazał się bardzo miłym i chętnym do opowieści starszym Panem, ciała zostały zabrane przez rodziny chłopców.
-
4 wyróżnienia w kategorii 11-14 lat (alfabetycznie):
Piotr Fido, Publiczna Szkoła Podstawowa w Pionkach
Tym, co pierwsi poszli w bój
Pierwsze miejsce pochówku żołnierzy brygadiera Józefa Piłsudskiego w Brzustowie z 1914 roku. Polegli w bitwie pod Iwangorodem (Dęblinem), październik 1914.
Wiktor Kornaś, Zespół Szkoły Podstawowej im. Św. Jana Pawła II w Filipowicach
„Zapomniana pacyfikacja” Zawada Lanckorońska
Miejsce upamiętniające poległych w czasie niemieckiej pacyfikacji wsi Zawada Lanckorońska w roku 1944, powstałe by uhonorować bohaterów, zwykłych obywateli, którzy oddali życie podczas akcji przeprowadzonej przez Niemców.
Zawada Lanckorońska to wieś położona w powiecie tarnowskim, w gminie Zakliczyn, na wzniesieniu górującym ponad doliną Dunajca. To na jej terenie w dniu 1.sierpnia 1944 r. miała miejsce niemiecka pacyfikacja odwetowa za partyzancką akcję pod kryptonimem „Turek. Akcję przeprowadzono w dzień godziny „W” rozpoczynającej Powstanie Warszawskie, na terenie Zawady i Melsztyna. Niemcy jeszcze tego samego dnia rozpoczęli przeczesywanie miejscowych lasów. Zastrzelili wówczas kaprala Aleksandra Machetę, aresztowali 8 osób. W nocy z 1 na 2 sierpnia spalili też domy.
(*cały tekst w załączniku poniżej)
Hubert Kupiec, Szkoła Podstawowa Nr 6 im. ks. Jana Twardowskiego w Pszczynie
W cieniu Trzech Dębów
Pszczyna, historyczne miejsce przy „Trzech Dębach” w przepięknym książęcym parku. Znajduje się tam pomnik harcerski z wymownym napisem na tablicy:
"MIEJSCE TO ZBROCZONE JEST KRWIĄ HARCERZY POLSKICH ROZSTRZELANYCH PRZEZ HITLEROWCÓW W ROKU 1939 Z ICH WALKI I KRWI POWSTAŁA WOLNA OJCZYZNA.
PAMIĘĆ PO POLEGŁYCH NIECH TRWA PO WSZE CZASY".
Weronika Różańska, Szkoła Podstawowa Nr 4 w Lubaniu
Lubań w drodze do Niepodległej
Na zdjęciu ujęłam fragment historii Polski, która wydarzyła się w małej miejscowości w południowo-zachodniej Polsce - w Lubaniu. Przesyłam zdjęcia lubańskiego Kurhanu ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego i jego żony Aleksandry Szczerbińskiej. Aleksandra Szczerbińska była internowana w Lubaniu podczas I Wojny Światowej (1915-1916). Pomnik został wykonany w 1988 r. (w 70 rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości). Kamień pochodził z lubańskich kamieniołomów "Księginki". Projekt Kurhanu został wykonany przez lokalnego artystę. Pieniądze na wykonanie Pomnika były zbierane przez działaczy Solidarności poprzez rozprowadzane cegiełki wśród mieszkańców Lubania pod koniec lat 80. Pomysł na wykonanie pomnika miała Lubańska ,,Solidarność". Na Kurhanie znajduje się cytat Józefa Piłsudskiego:
,,Być Zwyciężonym i nie ulec, to Zwycięstwo", które jest zawsze aktualne.
-
2 wyróżnienia w kategorii 15-19 lat (alfabetycznie):
Oliwia Czyżycka, Zespół Szkół Techniczno-Usługowych w Trzebini
Sierszański Pomnik Pamięci
Pomnik przedstawiony na zdjęciach jest upamiętnieniem mieszkańców z terenu Sierszy i okolic poległych w walce z okupantem niemieckim w latach 1939-1945.
Znajduje się w Małopolsce w powiecie chrzanowskim w gminie Trzebinia na terenie parku Sierszy przy ul. Grunwaldzkiej nieopodal Willi NOT.
Kacper Poroś, Zespół Szkół Techniczno-Usługowych w Trzebini
Tu jest synu miejsce pamięci i zadumy...
Pomnik stoi na trzebińskim osiedlu Trzebionka w sąsiedztwie terenu, na którym istniał podobóz niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Podobóz utworzony na początku sierpnia 1944 r. przy rafinerii ropy naftowej firmy Erdöl Rafinerie Trzebinia GmbH. Powstał w miejscu obozu dla ok. 200 brytyjskich jeńców wojennych, których na krótko przedtem odesłano do obozu jenieckiego Lamsdorf. W pozostałych po nich barakach umieszczono najpierw 300, po dwóch tygodniach ponownie 300, a w połowie września kolejnych 200 więźniów. Ogółem w obozie znajdowało się sześć baraków, w tym cztery mieszkalne, z blachy falistej. Otaczało je ogrodzenie z drutu kolczastego podłączonego do prądu, rozpiętego na drewnianych palach. Kierownikiem obozu był SS‑Unterscharführer Wilhelm Kowol, mający do dyspozycji około 60 esesmanów. Więźniowie, głównie Żydzi z Węgier i Polski, pracowali przy rozbudowie rafinerii: kopaniu rowów, fundamentów, układaniu rurociągów, budowie kanalizacji, torów kolejowych i schronów przeciwlotniczych. Terror, praca ponad ludzkie siły, powodowały wysoką śmiertelność wśród więźniów, dlatego władze SS podjęły decyzję o zamontowaniu na terenie obozu metalowego krematorium opalanego mazutem. W styczniu 1945 r. więźniów ewakuowano pieszo do Rybnika, a stamtąd koleją do obozów Sachsenhausen i Bergen‑Belsen.
To miejsce pamięci, ta ziemia trzebińska przesiąknięta jest krwią, bólem ludzi zamordowanych przez Niemców podczas II wojny światowej.
Zwycięzcom serdecznie gratulujemy! :)
