logo IPNInstytut Pamięci Narodowej

Ekspatriacje z Kresów Wschodnich 1944-1959

Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN we Wrocławiu zachęca do pobierania, oglądania i czytania infografik o ekspatriacjach Polaków z Kresów Wschodnich w l. 1944–1959.

           Przymusowe wysiedlenia ludności polskiej z ziem wschodnich II RP, dzisiaj nazywanych Kresami Wschodnimi, stanowią ważny temat w historii Polski. Komunistyczne władze PRL określały je jako tzw. „repatriacje”, ale zgodnie z prawdą historyczną były one ekspatriacjami zmuszającymi miliony Polaków do opuszczenia ojczystych stron, były konsekwencją akcji depolonizacyjnej Kresów Wschodnich, prowadzonej od 1939 r. przez władze sowieckie.

            Ekspatriacje, które rozpoczęły się już w 1944 r., teoretycznie miały mieć charakter dobrowolny. Zostały jednak przeprowadzone pod nadzorem służb bezpieczeństwa ZSRS oraz PKWN (a później PRL). Wskutek prowadzonych działań depolonizacyjnych niszczono na kresach polskie dziedzictwo kulturowe kształtowane przez setki lat. Część tego dziedzictwa dzięki ofiarności ekspatriowanych ocalała, mając istotny udział w budowie tożsamości regionalnej na tzw. Ziemiach Odzyskanych.

            Pomniki Jana III Sobieskiego, Kornela Ujejskiego i Aleksandra Fredry jednoczyły wokół siebie mieszkańców polskiego Gdańska, Szczecina i Wrocławia, włączając się na stałe w krajobraz tych miast. Również część zbiorów lwowskiego Ossolineum stała się podwaliną odtworzonego we Wrocławiu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Jednak wiele skarbów polskiego dziedzictwa Kresów Wschodnich musiało czekać dziesiątki lat na właściwe uhonorowanie. Np. dopiero na fali rewolucji „Solidarności” w 1985 r. na nowo odsłonięto lwowską Panoramę Racławicką.

             Proces przesiedleń z Kresów Wschodnich, nieprzerwanie trwający od 1944 do 1959 r., został zakończony pod naciskiem władz Związku Sowieckiego.

Opcje strony