Instytut Pamięci Narodowej Oblężenie Warszawy w fotografii Juliena Bryana - Wrzesień 1939 -

7 września 1939 r. ostatnim pociągiem przyjechał do Warszawy amerykański fotograf, filmowiec i podróżnik Julien Bryan. Chciał zrobić kilka zdjęć zza linii frontu i bezpiecznie wrócić, nim wojska niemieckie dotrą w głąb kraju. Pozostał jednak w oblężonym mieście przez dwa tygodnie. Był jedynym zagranicznym fotoreporterem i czuł się zobowiązany do pokazania światu tragicznego losu jego mieszkańców.

Fotografowanie w oblężonej Warszawie nie było łatwe. Bryan uzyskał jednak wsparcie Prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, który przydzielił mu samochód oraz pomocników. Dzięki temu mógł poruszać się po mieście i rejestrować bohaterską postawę jego mieszkańców. Mimo że znalazł się w samym środku walk, nie uważał się za fotografa wojennego. Mówił, że wcale nie jest korespondentem wojennym, lecz posługującym się kamerą reporterem czasu pokoju, osobą, której praca polega na przemierzaniu świata i fotografowaniu ludzi, nie bomb. Jak pisał: Najważniejsze w opowieści o oblężeniu Warszawy nie były zburzone budynki lub karabiny czy niemieckie bombowce nad głową. Najważniejsze było to, co przydarzyło się zwykłym mieszkańcom Warszawy, starcom i staruszkom, matkom i małym dzieciom, tysiącom cywilnych pracowników, którzy robili swoje i nie porzucili pracy.”

Bryan nie mógł pozostać obojętny na to, co zobaczył. Na falach Polskiego Radia, pod ostrzałem niemieckich bomb, zaapelował do prezydenta Roosevelta i narodu amerykańskiego o pomoc dla stolicy Polski.

Warszawę opuścił 21 września wraz z grupą obcokrajowców. Udało mu się wywieźć zdjęcia. Jeszcze w 1939 roku pojawiły się one na łamach najważniejszych zachodnioeuropejskich i amerykańskich gazet w tym w „Time”, „Life, „L’Illustration, „The War Illustrated”, „Look”. W 1940 r. opublikował album Oblężenie, a na ekrany kin wszedł film pod tym samym tytułem, który mogło obejrzeć nawet czterdzieści milionów Amerykanów i dwieście milionów widzów na całym świecie.

Po wojnie Bryan wracał do Polski kilkakrotnie: w 1946, 1958, 1959 i 1974. Udało mu się odnaleźć wiele z osób, które sfotografował w 1939 r. Opowieść o tych poszukiwaniach zawarł w wydanej w 1960 roku książce Warsaw. 1939 Siege. 1959 Warsaw Revisited.

Julien Bryan zmarł w Nowym Jorku 20 października 1974 roku wkrótce po powrocie z Polski.

W celu wypożyczenia wystawy, prosimy o kontakt z Biurem Edukacji Narodowej w Warszawie: Sergiusz Kazimierczuk 22 581 86 74 / sergiusz.kazimierczuk@ipn.gov.pl