Instytut Pamięci Narodowej Twarze warszawskiej bezpieki i Twarze mazowieckiej bezpieki - Bezpieka w PRL -

Wystawy zostały przygotowane w ramach ogólnopolskiego projektu badawczego dotyczącego struktur i metod działania aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej. Struktura warszawskiej „bezpieki” była wyjątkowa w skali kraju. Po kolejnych reorganizacjach w Warszawie funkcjonowały obok siebie: w latach 1945–1956 Wojewódzki i Stołeczny Urząd Bezpieczeństwa Publicznego; w latach 1956–1975 Komenda Wojewódzka i Stołeczna Milicji Obywatelskiej.

Dopiero w 1975 r. przy okazji nowego podziału terytorialnego kraju i likwidacji powiatów zlikwidowano Komendę Wojewódzką, a całość spraw w Warszawie i na terenie nowego, okrojonego województwa warszawskiego przejęła Komenda Stołeczna Milicji Obywatelskiej. Ostatnią istotną zmianą było przemianowanie jej w 1983 r. na Stołeczny Urząd Spraw Wewnętrznych.

Na wystawie zaprezentowano sylwetki funkcjonariuszy pełniących kierownicze stanowiska w warszawskich i terenowych strukturach aparatu bezpieczeństwa. Wybór ten ukazuje nie tylko przebieg karier najważniejszych oficerów UB/SB, lecz także wiele mówi na temat pochodzenia społecznego, wykształcenia i przynależności partyjnej funkcjonariuszy. Okazuje się bowiem, że w pierwszym okresie działalności resortu bezpieczeństwa szefowie warszawskich i terenowych struktur represji najczęściej pochodzili spoza stolicy, z małych miejscowości lub wsi, z rodzin robotniczych i chłopskich, byli bardzo słabo wykształceni – wszyscy jednak w momencie wstąpienia do „organów” lub krótko po tym byli członkami partii komunistycznej. Praca w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, wymagająca całkowitej dyspozycyjności, z reguły była dla nich szansą awansu społecznego. Z czasem zaostrzono kryteria doboru pracowników aparatu bezpieczeństwa: w latach 60. normą było już posiadanie przez oficerów matury, w latach 70. – wyższego wykształcenia. Robotniczo-chłopskie pochodzenie społeczne nie było już tak istotne jak wcześniej, ale do końca istnienia PRL obowiązywała ich „czystość światopoglądowa”, potwierdzana opiniami wydawanymi przez instancje partyjne.

autorzy: Jacek Pawłowicz, Monika Rybicka , dr Paweł Sasanka, Sławomir Stępień

informacja techniczna: 30 paneli samonośnych, rozmiar 210x90 cm, prezentacja przeznaczona do wnętrz