Przypadające w przyszłym roku okrągłe rocznice doniosłych dla dziejów państwa i społeczeństwa polskiego wydarzeń, mianowicie: 1909 r. (początków skautingu na ziemiach polskich), 1919 r. (walki o kształt granic niepodległego państwa polskiego), 1939 r. (80 rocznicy wybuchu II wojny światowej), 1949 (uderzenia komunistów w ruch harcerski w Polsce), samorzutnie kierują naszą uwagę na związek, jaki zachodził pomiędzy harcerstwem a realizacją idei niepodległości Polski.

Celem projektu jest upamiętnienie osób zaangażowanych w ruch skautowski i harcerski, które czynnie uczestniczyły w działaniach na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości: najpierw w latach 1914-1918 oraz 1919-1923  walcząc o ostateczny kształt granic Rzeczypospolitej, następnie w czasie II wojny światowej, stawiając opór okupantom hitlerowskim i sowieckim, a po jej zakończeniu, działając w powojennej konspiracji niepodległościowej.

Już od początku swojego funkcjonowania na ziemiach polskich w latach 1909/1910, harcerstwo stało się ważnym narzędziem kształtowania wśród młodych ludzi postaw patriotycznych, narodowych i niepodległościowych. Harcerzy i skautów odnajdziemy wśród żołnierzy Legionów, w szeregach Błękitnej Armii, wśród wielkopolskich i śląskich powstańców, bohaterskich Obrońców Lwowa czy też uczestników wojny polsko-bolszewickiej. W odrodzonej Rzeczypospolitej, czynnie angażowali się w działania na rzecz obrony praw mniejszości polskiej poza granicami kraju, czego wymownym przykładem może być m.in. ich aktywność w ramach Związku Polaków w Niemczech. Nie zabrakło też harcerzy na pierwszej linii działań zbrojnych we wrześniu 1939 roku, a także w działalności konspiracyjnej wymierzonej w okupantów. Niejednokrotnie, wierni Polsce i zasadom ruchu harcerskiego, harcerze Szarych Szeregów i Hufców Polskich walcząc w obronie ojczyzny zapłacili najwyższą cenę. Po 1945 roku zaangażowali się aktywnie w działania przeciwko narzuconej społeczeństwu polskiemu komunistycznej władzy. Uderzenie komunistów w ruch harcerski, a w konsekwencji rozwiązanie w 1949 r. ZHP, nie stanowiło bynajmniej kresu niepodległościowej działalności harcerskiej na ziemiach polskich. Fenomenem jest istnienie kilkuset lokalnych antykomunistycznych organizacji harcerskich na przełomie lat 40 i 50 XX wieku.

Zachęcamy do odszukania zapomnianych, bądź też w ogóle nieznanych szerszemu ogółowi społeczeństwa, lokalnych bohaterów związanych ze skautingiem i harcerstwem. Przywróćmy, w naszych lokalnych społecznościach i nie tylko, pamięć o tych osobach i ideałach, którymi żyły i którym niejednokrotnie to życie oddały. Pokażmy, że zasady ruchu harcerskiego i idea niepodległości Polski były ze sobą nierozerwalnie związane.

Widocznym skutkiem pracy uczestników projektu będzie upamiętnienie tych postaci w  różnych formach, np. poprzez prowadzenie akcji informacyjnych w społeczności lokalnej, upamiętnienie i upowszechnienie wiedzy na ich temat w artykułach w prasie lokalnej, na stronach i forach internetowych, bądź też na wystawach, prezentowanych później w bibliotekach, szkołach itd.

Uczestnicy, w ramach realizacji projektu, wskażą konkretne osoby i utrwalą pamięć o nich. Oprócz tego, podobnie jak to było w poprzednich edycjach, każdy bohater zostanie upamiętniony wirtualnym kamieniem na mapie pamięci, która w przyszłości powstanie na stronie projektu.

 

PRZEWODNIK PO PROJEKCIE

 

• Kto może brać udział w projekcie?

Projekt skierowany jest do wszystkich osób i środowisk zainteresowanych historią najnowszą. Mogą w nim wziąć udział zarówno grupy (maksymalnie 3-osobowe) - rekrutujące się z klas szkolnych, kół historycznych, kół naukowych, środowisk kombatanckich, zastępów i drużyn harcerskich, jak również osoby indywidualne. Warunkiem uczestnictwa w projekcie jest wypełnienie i przesłanie (listownie bądź mailem) karty zgłoszenia znajdującej się na stronie: www.pamiec.pl/kamienie_pamieci w nieprzekraczalnym terminie do 31 stycznia 2019 r. (w przypadku korespondencji listownej decyduje data stempla pocztowego) oraz realizacja zadania.

• Wybranie postaci.

Zadanie projektowe polega na odnalezieniu bohatera zasługującego na szczególne upamiętnienie, najlepiej ze swojego regionu (bohatera lokalnego), wpisującego się w temat projektu, skauta lub harcerza, który: 

- brał udział w walkach o niepodległość w latach 1914–1918,

- uczestniczył w walkach o granice Rzeczypospolitej w latach 1919-1923,

- brał udział w obronie niepodległości w latach II wojny światowej,

- uczestniczył po 1945 roku w działaniach antykomunistycznej konspiracji niepodległościowej. 

W projekcie koncentrujemy się na osobach bezpośrednio zaangażowanych w dzieło odzyskania niepodległości lub jej obrony.

Może to być osoba której biografia jest już przedmiotem badań historyków, lub która jeszcze nie została zapisana w zbiorowej pamięci, a na to zasługuje.

• Stworzenie portfolio.

Uczestnik projektu powinien odtworzyć życiorys wybranego bohatera. Zebrać wszelkie ślady z nim związane: fotografie, skany dokumentów i pamiątki. Portfolio można wzbogacić różnymi elementami: wywiadem z członkami rodziny bohatera, relacjami osób, które go znały, opisami podjętych w ramach projektu działań i tym podobnymi. Jedynym ograniczeniem jest kreatywność uczestników projektu.

• Upowszechnienie.

Ważnym elementem projektu jest także upowszechnienie wiedzy o tej postaci w wybrany przez siebie sposób: stworzenie wystawy, wydanie gazetek i broszur, napisanie artykułu, przygotowanie stron internetowych, fanpage’ów w mediach społecznościowych, nagranie filmu, organizowanie spotkań ze świadkami historii, debat, wystawianie spektakli, rekonstrukcji historycznych, happeningów itd.

• Pozostawienie śladu

Kolejnym etapem projektu jest pozostawienie trwałego śladu upamiętniającego wybranego bohatera i jego dokonania. Przykładem takiego upamiętnienia może być inicjatywa nadania imienia danego bohatera ulicy czy innemu miejscu w przestrzeni publicznej, w tym nadanie imienia szkole lub drużynie harcerskiej, postawienie pomnika, posadzenie drzewa, poświęcenie jej miejsca w muzeum regionalnym lub szkolnej izbie pamięci, namalowanie graffiti, zaprezentowanie filmu na YouTube, umieszczenie hasła w Wikipedii, itp.

• Przesłanie sprawozdania

Uczestnik zobowiązany jest do przesłania sprawozdania i dokumentacji związanej z wybranym bohaterem. Informacje o bohaterach zakwalifikowanych do projektu zostaną umieszczone na mapie internetowej.

• Kontakt do organizatorów

Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicach

Projekt edukacyjny „Kamienie Pamięci”

ul. Józefowska 102, 40-145 Katowice

(032) 207 07 00

angelika.blinda@ipn.gov.pl

• Kalendarium projektu:

Zgłoszenie uczestnictwa – do 31 stycznia 2019 r.

Przesłanie sprawozdania z projektu – do 29 marca 2019 r.

Gala finałowa projektu  w Katowicach– koniec maja 2019 r.

 

Patronat honorowy:

Minister Edukacji Narodowej

 

Patronaty medialne:

Polska Agencja Prasowa

TVP3 Katowice

TVP Historia

Gość Niedzielny

Radio Em

Radio Katowice