logo IPNInstytut Pamięci Narodowej

Borysewicz Jan „Krysia”, „Mściciel” (1913–1945)

Por. Jan Borysewicz „Krysia”, Mściciel” (1913–1945), ur. 12 IX 1913 (wg innej wersji 14 IX 1914 r.), Dworczany, pow. Szczuczyn woj. nowogródzkie. Pochodził z rodziny chłopskiej. Ukończył seminarium nauczycielskie w Szczuczynie. Był harcerzem miejscowej drużyny. Następnie zdecydował się na zawodową służbę wojskową. W 1938 r. w stopniu podporucznika został skierowany do 41. pp w Suwałkach, jako dowódca plutonu. W jego szeregach walczył we wrześniu 1939 r., wraz z Armią „Prusy”. Uniknął niewoli i dotarł do Wilna, które początkowo zostało przyłączone do Litwy, a następnie znalazło się pod okupacją sowiecką. Próbował przedrzeć się do Francji, ale został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu. Zbiegł po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Dotarł do Wasiliszek k. Szczuczyna. Podjął pracę jako leśniczy i nawiązał łączność z miejscowym ZWZ, gdzie objął dowodzenie plutonem. Wiosną 1943 r. rozpoczął formowanie oddziału partyzanckiego w północno-zachodniej części powiatu Lida. W sierpniu znalazł się w Batalionie „Zaniemeńskim” rtm. Józefa Świdy „Lecha”, a jesienią 1943 r. oddział ponownie stał się jednostką samodzielną. Stanowił zaczątek II Batalionu 77. pp AK. W marcu 1944 r. liczył ok. trzystu żołnierzy. W kwietniu 1944 r. „Krysia” objął dowództwo nad Zgrupowaniem „Północ”, liczącym ok. tysiąca partyzantów. Operował na terenie zróżnicowanym pod względem etnicznym i religijnym. W czasie okupacji niemieckiej podległe mu oddziały przeprowadziły ok. stu różnego typu akcji zbrojnych. Uwalniały aresztowanych, rozbrajały posterunki policji niemieckiej i litewskiej, organizowały zasadzki na siły okupacyjne. Liczna była tam partyzantka sowiecka – dochodziło do starć zbrojnych. „Krysia” nie wziął udziału w walkach o Wilno. Aby uniknąć rozbrojenia przez Armię Czerwoną, wycofał się do Puszczy Rudnickiej. Wobec niemożności swobodnego poruszania się po terenie, który opanowała Armia Czerwona, zdemobilizował oddział, ukrył uzbrojenie i powrócił w okolice Naczy i Radunia. Nadal kierował pracą podziemną w północnej części powiatu Lida. Wraz z nasileniem się terroru NKWD przystąpił do zwalczania powstającej administracji sowieckiej. Starał się chronić miejscową ludność polską przed terrorem i bandytyzmem, za co zyskał jej powszechny szacunek. Poległ 21 I 1945 r. w zasadzce NKWD pod Kowalkami k. Naczy. Enkawudziści zabrali ciało i rozebrane do bielizny obwozili po okolicznych miejscowościach, aby ludność przekonała się naocznie, że ich bohater zginął. Pochowany w nieznanym miejscu. Za walkę i zasługi został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.

Opcje strony