logo IPNInstytut Pamięci Narodowej

Konspiracja młodzieżowa 1944-1956

Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944-1956 jest ciągle zjawiskiem mało znanym. Choć doczekało się ono już szeregu opracowań naukowych, to w dalszym ciągu istnieje  konieczność bliższego ukazania jej działalności. Ze względu na specyfikę konspiracji młodzieżowej ( wielość grup, jej rozproszenie, brak ośrodków koordynujących) i rodzaj prowadzonej przez nich aktywności ( samokształcenie, kolportaż ulotek i plakatów, ćwiczenia i zbiórki harcerskie, rzadko akcje zbrojne i sabotażowe), uzasadnione wydaje się traktowanie jej jako odrębnego zjawiska i odróżnienie go od tzw. dorosłego podziemia  niepodległościowego.

Inspiracją do stworzenia poniższej teki edukacyjnej była powstała w 2019 r. w Instytucie Pamięci Narodowej wystawa pt. „Zapomniane ogniwo”. Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944-1956. Wspólny wysiłek pracowników IPN włożony w przygotowanie wystawy pozwolił zgromadzić znaczący materiałów źródłowych i ikonograficznych. Nie wszystkie z zebranych dokumentów i zdjęć nalazły miejsce na wystawie. Część z nich stała się podstawą do stworzenia niniejszej teki edukacyjnej oraz do przygotowania scenariuszy lekcji i ćwiczeń. W tece wykorzystano również rozszerzone wersje biogramów sporządzonych na ekspozycji. Autorzy teki mają nadzieję, iż jej treść będzie uzupełniać się z przekazem zawartym w wystawie razem tworząc swoisty pakiet edukacyjny poświęcony ważnemu zjawisku w dziejach powojennej Polski, jakim była konspiracja młodzieżowej.

Zaprezentowana publikacja, ze względu na różnorodność materiałów dydaktycznych, stanowi wszechstronną pomoc dla nauczycieli i edukatorów. Służy  jako podstawa do przygotowania lekcji, warsztatów, gazetki szkolnej lub projektu indywidualnego czy klasowego. Materiał może znaleźć zastosowanie nie tylko w pracy szkoły, lecz również w biblioteki, świetlicy, muzeum czy domu kultury. Zamiarem autorów pakietu było nie tylko dostarczenie odbiorcom gotowych rozwiązań, ale również zachęcenie do poszukiwania oraz tworzenia własnych materiałów i scenariuszy przybliżających ten wciąż mało znany fragment najnowszej historii. Zamiarem była również próba osadzenia tego tematu w ramach obowiązującej podstawy programowej dla szkoły stopnia ponadpodstawowego oraz wskazanie różnych możliwości wykorzystania go dla wyjaśnienia niektórych aspektów stalinizmu w Polsce.

Koordynator: Katarzyna Zawadka (OBEN IPN Lublin), Jacek W. Wołoszyn (OBBH IPN Lublin)