Chłopski opór przeciwko komunistycznym rządom, wyrażający się poparciem dla Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945-1947 i sprzeciwem wobec kolektywizacji, w wyniku którego PRL była jedynym państwem w sowieckim bloku, w którym nie udało się jej przeprowadzić - stanowił istotny, choć głośno niewyrażony - element tradycji polskiej wsi. Wspieranie przez rządy PZPR niewydolnej własności państwowej i „spółdzielczej”, liczne absurdy gospodarcze i administracyjne uderzały w interesy rolników, w rękach których było 80 procent ziemi. Niezadowolenie powiększył jeszcze kryzys gospodarczy drugiej połowy lat 70 - tych XX wieku.

W takiej atmosferze narodziły się pierwsze inicjatywy opozycyjne na wsi. Na Lubelszczyźnie, Rzeszowszczyźnie i Ziemi Grójeckiej utworzono Komitety Samoobrony Ziemi Chłopskiej, powstał też Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników i Ośrodek Myśli Ludowej. Poparcia rolniczemu strajkowi udzieliła NSZZ „Solidarność” oraz Kościół. Władze zostały zmuszone do rozmów i 19 lutego 1981 r. podpisano porozumienie w Rzeszowie, a 20 lutego w Ustrzykach Dolnych. Były one dla wsi odpowiednikiem Porozumień Sierpniowych 1980 r.

Chłopskie postulaty obejmowały całokształt życia na wsi, m.in. swobodę gospodarki ziemią, odsunięcie PZPR i ZSL od wpływu na decyzje administracyjne, naukę religii i wolność praktyk religijnych, nieutrudnianie budowy świątyń, a także odkłamanie historii.

Założeniem wystawy przygotowanej przez IPN było ukazanie, że „Solidarność” rolnicza to bohater zbiorowy, odgrywający ważną rolę w zmaganiach o wolną Polskę. 

 

 

Wystawa prezentuje w ujęciu ogólnopolskim oraz regionalnym odrodzenie ruchu chłopskiego, a także przełomowe strajki rolników w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie, które otworzyły drogę do późniejszej rejestracji związku. Na terenie obecnego województwa śląskiego impuls do powstania niezależnych rolniczych inicjatyw związkowych dało dynamiczne tworzenie się struktur NSZZ „Solidarność”. Nie były one silne i kształtowały się w cieniu pracowniczej „Solidarności”, dominującej na tym zurbanizowanym i uprzemysłowionym terenie. Wystawa składa się z trzech ekspozytorów, z których każdy złożony jest z trzech plansz. Dwa ekspozytory poświęcone są zagadnieniom ogólnopolskim, trzeci prezentuje rolnicze inicjatywy związkowe na terenie obecnego województwa śląskiego:

• W cieniu pracowniczej „Solidarności“,
• Na drodze do zjednoczenia,
• Od rejestracji do stanu wojennego.  

Informacje techniczne: wystawa plenerowa (posiada możliwość prezentacji wewnątrz), składa się z 9 paneli wystawienniczych formatu 100x200 cm, zamontowanych na 3 stelażach wystawienniczych o kształcie graniastosłupa prostego trójkątnego (2 stelaże z częścią ogólnopolską, 1 stelaż z częścią regionalną - województwo śląskie). Przy prezentacji zewnętrznej każdy stelaż należy obciążyć bloczkami betonowymi, które również można wypożyczyć.