Instytut Pamięci NarodowejRajd i konkurs wiedzy historycznej: XIX lekcja historii w terenie pt. „Opowieści Puszczy Bolimowskiej 1863–1945” – Budy Grabskie, 19–21 czerwca 2012 r.
W dniach 19–21 czerwca 2012 r. staraniem Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Łodzi odbyła się XIX lekcja historii w terenie pt. „Opowieści Puszczy Bolimowskiej 1863–1945”. Impreza, która jest trzydniowym rajdem edukacyjnym, w tym roku przeniosła uczestników w okolice Bolimowa, Bud Grabskich, Nieborowa, Łowicza i Rogowa (arboretum). Organizowany cyklicznie rajd połączony jest z konkursem wiedzy historycznej i skierowany jest do młodzieży gimnazjalnej i licealnej z obszaru działania Oddziału IPN w Łodzi.
Tematyka rajdu sprzyjała upamiętnieniu historii powstania styczniowego oraz I i II wojny światowej na terenie Puszczy Bolimowskiej, a także pogłębieniu wiedzy o historii ziemi łowickiej i skierniewickiej.
W rajdzie wzięło udział około 80 uczestników w jedenastoosobowych zespołach. W trakcie rajdu uczestnicy pokonywali około 5-godzinne trasy (ok. 16 km). Na trasie młodzież realizowała zadania terenowe oraz udzielała odpowiedzi na pytania konkursowe, sprawdzające wiedzę z zakresu najnowszej historii Polski i regionu. Do konkursu uczniowie przygotowali się w oparciu o przedstawioną im bibliografię.
***
W 1863 r. Puszcza Bolimowska była terenem działań partii powstańczej, dowodzonej przez byłego oficera armii carskiej Władysława Stroynowskiego. Wraz z około 150 ludźmi, uzbrojonymi w rewolwery, strzelby myśliwskie i kosy, udało się jej przeprowadzić kilka skutecznych akcji przeciwko armii carskiej. 7 lutego 1863 roku wojska carskie wkroczyły do Bolimowa, rozpoczynając obławę na oddział Stroynowskiego. Do bitwy z powstańcami doszło w pobliżu wsi Joachimów-Mogiły co upamiętnia stojący tam dzisiaj pomnik. W 1870 r. za udział w powstaniu car ukarał Bolimów kontrybucją i pozbawieniem praw miejskich.
Podczas I wojny światowej w latach 1914-1915 na terenie Puszczy Bolimowskiej toczyły się walki wojny pozycyjnej, podczas których w 1915 r. doszło do jednych z pierwszych w tej wojnie ataków gazowych. Niektóre źródła podają, że w wyniku starć nad Rawką zginąć miało aż 70 tys. żołnierzy. Świadectwem tamtych wydarzeń są liczne cmentarze, samotne mogiły oraz ślady po okopach.
Podczas II wojny światowej we wrześniu 1939 r. w okolicach Bolimowa walczyły jednostki 10 dywizji piechoty armii „Poznań”. W latach okupacji działało tu kilka oddziałów partyzanckich AK i GL. Miejscowość została wyzwolona spod okupacji niemieckiej 17 stycznia 1945 r. przez Armię Czerwoną. Nie zakończyło to jednak terroru wojennego, gdyż NKWD i Urząd Bezpieczeństwa rozpoczęły prześladowania byłych żołnierzy Armii Krajowej. W pobliskim Łowiczu powstało więzienie UB/NKWD, w którym przetrzymywano żołnierzy AK. W dniu 8 marca 1945 r. wiezienie stało się celem ataku grupy szturmowej Szarych Szeregów. Kilkunastu harcerzy wdarło się do więzienia, rozbroiło strażników i bez oddania jednego strzału wypuściło ponad osiemdziesięciu więźniów.
Fot. Marzena Kumosińska, Krzysztof Łomiński, Radosław Mielczarek, dr Joanna Żelazko
Pliki do pobrania
