Wystawa Polscy robotnicy przymusowi w Niemczech 1939-1945 przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej w Łodzi

autor: Grzegorz Nawrot, Magdalena Zapolska-Downar

projekt graficzny: Łukasz Michalak/MediaLab

recenzja: dr hab. Filip Musiał, dr hab. Janusz Wróbel

Wykorzystane zdjęcia pochodzą z Archiwum IPN, zbiorów Ośrodka KARTA, domeny publicznej oraz zbiorów prywatnych.

Podczas II wojny światowej hitlerowskie Niemcy stworzyły ogromny system pracy przymusowej, w której zatrudniano 20 mln cudzoziemskich robotników cywilnych, jeńców wojennych i więźniów z podbitych krajów. Wśród 8 mln robotników przymusowych najliczniejszą grupą byli Polacy - 2,5 mln. Wśród nich 70 proc. stanowili mężczyźni, 30 proc. kobiety i dzieci od 12. roku życia. Robotników wykorzystywano m.in. w rolnictwie, przemyśle zbrojeniowym, cywilnym oraz przy budowie dróg i kolei. W większości pracowali w trudnych warunkach po 12-16 godz. za niskie wynagrodzenie, bez odpowiedniej opieki lekarskiej, stale narażeni na  represje ze strony niemieckich nadzorców. Polaków znakowano literą P przyszytą na ubraniach. Na terenach II RP włączonych do III Rzeszy okupant stosował przymus pracy, za którego złamanie groziła kara więzienia lub obóz koncentracyjny. W polskich miastach Generalnego Gubernatorstwa organizowano "polowania na ludzi", tzw. łapanki.  Zatrzymanych umieszczano w obozach przejściowych, z których wywożono ich w głąb Niemiec.