logo IPNInstytut Pamięci Narodowej

Radio

„Na fali… Historia radia w II RP”

W serii infografik historycznych „II Rzeczpospolita” Biuro Edukacji Narodowej IPN zaprezentowało w przededniu Święta Niepodległości kolejną, poświęconą historii radia w II RP. Nawiązaliśmy w ten sposób do przypadającej w 2021 roku 95. rocznicy regularnej emisji Polskiego Radia.

Infografikę „Na fali… Historia radia w II RP” otwiera plansza poświęcona Niepodległej w eterze. W nocy z 18 na 19 listopada 1918 r. oficerowie WP przejmują od Niemców wojskową radiostację „WAR” w Cytadeli Warszawskiej, by nadać w świat alfabetem Morse’a (jeszcze) radiotelegram:

Pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski.

Na erę radia było jeszcze za wcześnie. Przyszło kilka lat później, najpierw w postaci próbnej stacji radionadawczej Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego, a wkrótce koncesjonowanego już Polskiego Radia. Dzieje polskiej radiofonii otworzyły słowa Janiny Sztompki, którymi powitała przy mikrofonie słuchaczy 18 kwietnia 1926 r.:

Halo, halo, tu Polskie Radio Warszawa, fala 480.

Rozpoczęło się nadawanie stałego programu, który do 1939 r. skupił wokół Polskiego Radia przeszło milion abonentów. Odbiornik radiowy początkowo budził niepokój, jednak radio jako nowe medium zdobyło w krótkim czasie ogromną popularność.

Niemałą w tym zasługę mieli angażujący się w przygotowanie audycji ludzie z wielkimi nazwiskami, którzy często stawali się legendą. Aktywność Polskiego Radia w okresie międzywojennym skupiała się na kształtowaniu tożsamości, świadomości obywatelskiej i identyfikacji z państwem w specyficznych warunkach Polski odrodzonej po wielogeneracyjnej przerwie. Eksponowano i kształtowano kanony tradycji i kultury – język, symbole narodowe, literaturę, święta i rocznice historyczne. Wyznaczano stosunek do niepodległości, instytucji państwa czy ambitnych projektów modernizacyjnych.

Dzieje przedwojennego Polskiego Radia symbolicznie zamykają nadawane do 23 września 1939 r. przemówienia radiowe prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego i szefa propagandy Dowództwa Obrony Warszawy ppłk. Wacława Lipińskiego, które podtrzymywały wśród warszawiaków wolę oporu, były powszechnie słuchane i obszernie cytowane na łamach prasy. Głos na antenie stał się głosem walczącej stolicy, którego wyczekiwano – był podstawowym źródłem informacji o sytuacji wojennej.

 

Opcje strony