Instytut Pamięci Narodowej Wielkopolskie Forum Pamięci Narodowej -

V Wielkopolskie Forum Pamięci Narodowej

"Zagłada istnień (nie)wartych życia. Od Fortu VII w Poznaniu do Zamku Śmierci Hartheim"

9 grudnia 2023 r. godz. 9.00 – 16.00, Centrum Edukacyjne „Przystanek Historia” IPN w Poznaniu

Zapraszamy do udziału w kolejnej edycji Wielkopolskiego Forum Pamięci Narodowej, które organizuje Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu. Forum od lat cieszy się dużym zainteresowaniem uczestników z uwagi na jego edukacyjny i społeczny charakter oraz tematykę poruszanych na nim zagadnień. W tym roku tematem przewodnim spotkania będą niemieckie zbrodnie na tych najsłabszych – pacjentach szpitali psychiatrycznych i domów opieki, a także wycieńczonych więźniach obozów koncentracyjnych. Rozmawiać będziemy także o Forcie VII w Poznaniu i pierwszej komorze gazowej uruchomionej przez Niemców w okupowanej Europie. Motywem przewodnim Forum będzie jednak historia zlokalizowanego na terenie Górnej Austrii w gminie Alkoven Zamku Śmierci Hartheim.

Zamek Hartheim był jednym z głównych ośrodków eksterminacyjnych wykorzystywanych przez Niemców w ramach „Akcji T4”, czyli likwidacji „istnień niewartych życia”. Tak eufemistycznie narodowi socjaliści określali osoby niepełnosprawne i upośledzone, które przeznaczyli do likwidacji w imię czystości rasy aryjskiej. Mało jednak osób wie, że w Zamku Hartheim mordowani byli również więźniowie obozów koncentracyjnych m. in. z Dachau, Mauthausen i Gusen, w tym wielu Polaków, którzy byli przekonani, że jadą do „sanatorium”. Tak Niemcy przedstawiali to miejsce wycieńczonym i bliskim śmierci więźniom obozów koncentracyjnych.  Zagłada więźniów odbywała się w ramach akcji „14f13”. Szacuje się, że w funkcjonującym od 1940 do 1945 r. obozie zagłady w Zamku Hartheim zostało zamordowanych w obu tych akcjach („Akcja T4” i „Akcja 14f13”) prawie 30 000 osób, ale liczba nie jest ostateczna. Do dzisiaj wiele polskich rodzin przekonanych jest, że ich najbliżsi zginęli w KL Dachau lub KL Gusen, ale w rzeczywistości mogli zginąć w Hartheim, ponieważ Niemcy fałszowali dokumentacje obozową.

W tym roku do udziału w Forum zaprosiliśmy Gościa Specjalnego Mag. Floriana Schwanningera, Dyrektora Miejsca Nauki i Pamięci Zamku Hartheim, który przedstawi polskim odbiorcom historię tego miejsca i zaprezentuje funkcjonowanie tam obecnie Miejsca Pamięci. Jest to wyjątkowa okazja do spotkania z Panem Schwanningerem, który wraz ze swoim zespołem dba o zachowanie pamięci o tych zbrodniach na terenie Austrii.

W ramach wydarzenia odbędzie się również spotkanie rodzin ofiar Zamku Śmierci Hartheim, a także panel dyskusyjny z ich udziałem, który poprowadzi Marta Szczesiak - Ślusarek. Temat wojennych, w większości dramatycznych przeżyć, nie byłby pełen bez odpowiedniego kontekstu historycznego, o który zadbają naukowcy, pisarze, edukatorzy i specjaliści zajmujący się tym zagadnieniem. W ramach paneli naukowych, popularnonaukowych i dyskusyjnych chcielibyśmy kontynuować tematy związane z okupacją niemiecką w Wielkopolsce, ze szczególnym uwzględnieniem jej represyjności (Tomasz Cieślak), eugeniką (dr Krzysztof Prętki) i eksterminacją polskich obywateli w obozach koncentracyjnych poza terenem okupowanego kraju (KL Dachau, Mauthausen, Gusen).

Nie zapomnimy o wymordowaniu przez Sonderkommando Lange pacjentów szpitali psychiatrycznych i domów opieki w okupowanej Polsce. W szczególności przypomnimy historię pensjonariuszy Domu Opieki w Śremie (dr Adam Podsiadły)

Do udziału w V edycji Forum zapraszamy wszystkich zainteresowanych tą tematyką, w szczególności przedstawicieli stowarzyszeń i organizacji dbających o pamięć o historii II wojny światowej, rodziny ofiar, nauczycieli, działaczy społecznych, pracowników muzeów regionalnych i instytucji kultury. Zapraszamy przede wszystkim także rodziny ofiar II wojny światowej, w szczególności rodziny więźniów Fortu VII w Poznaniu.

Forum będzie doskonałą okazją do wymiany doświadczeń, pogłębienia wiedzy, a także możliwością spotkania wybitnych specjalistów zajmujących się tematyką II wojny światowej. Zapewnimy możliwość zaprezentowania swojego stowarzyszenia i nawiązania współpracy z innymi przedstawicielami środowisk patriotycznych prowadzących działalność edukacyjną w obszarze badania zbrodni niemieckich.

 

W programie przewidzieliśmy także:

• Wręczenie nagrody im. Grażyny Langowskiej dla wybijającego się nauczyciela z Wielkopolski
• Prezentacje książki Kaliny Błażejewskiej „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych”
• Premierę filmu „Fort VII – obóz krwawej zemsty” (produkcja IPN w Poznaniu, Głos Wielkopolski)
• Prezentację wystawy elementarnej „Niemiecka operacja »Tannenberg« w Polsce” 1939. (Autor: Tomasz Cieślak)
• Prezentację projektu zrealizowanego w 2009 r. na terenie byłego szpitala Psychiatrycznego w Owińskach "Przypisy do świata, czyli Tęsknota za błękitem" (Autorka: Grażyna Grasa Nowacka)

Miejsce:
Centrum Edukacyjne IPN w Poznaniu "Przystanek Historia" ul. Dąbrowskiego 29, Poznań
godz. 9.00 - 16.00

Wstęp wolny

 

Koordynator V Wielkopolskiego Forum Pamięci Narodowej:

Tomasz Cieślak (Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu)

tel. 61 835 69 53
 

  Organizator:

 

  Współpraca: